مقدمه
ایجاد جو رقابتی باید ماهرانه و اصولی طراحی شود. رقابت بین فرزندان ما و گروه دوستانشان می تواند هدایت آنها به مسیر درست را به همراه داشته باشد، اما از جهتی دیگر ممکن است سبب ناامیدی و سرخوردگی در بعضی از آنها شود. مرز بین رقابت و حسادت بسیار باریک است و برای خیلی از افراد تشخیص این دو از هم مشکل خواهد بود که به دنبال آن رقابت تبدیل به دشمنی می شود و آنها را از مسیر و هدف اصلی خود دور می کند.
همه ی رقابت های سالم در قدم اول نیاز به هدف و انگیزه درست دارند که یکی از اساسی ترین و درست ترین انگیزه ها زمانی به وجود می آید که فرد پیشرفت خود را احساس کند و به آرزوهای خود نزدیک شود.
اگر افراد به بهترین نحو ممکن خود را بشناسد و استعدادیابی شوند و تمام وقت خود را صرف تقویت استعداد های خود کنند، مطمئنا به سرعت شاهد پیشرفت چشم گیری می شوند و به بهترین نوع انگیزه و رقابتی سالم می‌رسند.
رقابت درسی در مراکز آموزشی یک عنصر اصلی در دوره آموزشی دانش پذیر است. بطوریکه درصد قابل توجهی از والدین و مدرسان به این باور هستند که بودن در این رقابت ها برای هر دانش پذیر موفقی امری ضروری و واجب خواهد بود، زیرا که رابطه مستقیمی با بالا رفتن انگیزه دانش پذیر برای درس خواندن و رسیدن به هدف وجود دارد.
علاوه بر این رقابت درسی سالم دانش پذیران به آنها می آموزد چگونه بر اهداف بزرگ خود تمرکز و برای دسترسی به آنها تلاش کنند. همچنین به آنها کمک می کند تا ترس از شکست در آنها به مرور کم و در نهایت از بین برود.
خطرهای احتمالی رقابت ناسالم
- احساس ترس و ناامنی
- از بین رفتن اعتماد به نفس
- وجود احساس های متنی
چرا توجه به رقابت درسی سالم بین دانش آموزان مهم است؟
رقابت درسی غیر اصولی و بدون برنامه که همراه با مقایسه ناعادلانه بین افراد صورت بپذیرد، موجب ایجاد حقارت خواهد شد و شوق یادگیری را در افراد از بین خواهد برد که نتیجه آن در تضاد با هدف اصلی رقابت درسی سالم خواهد بود.
همه دانش پذیران و افراد از نظر شرایط خانوادگی، جسمی، ذهنی، علایق و عاطفی با یک دیگر تفاوت های بسیار زیادی دارند و نمی توان آنها را در یک چهارچوب کلی برای ارزیابی و برنامه ریزی قرار داد. در کلاس درس هم به همین صورت است که نمی توان از همه شاگردان با برنامه ای یکسان، انتظار و توقع پیشرفت مشابه را داشت. اگر در جو رقابت تحصیلی ساخته شده، دانش پذیر حس کند به میزان توانایی و تلاش خود نمی تواند برنده شود احساس ناامیدی می کند.
در این شرایط مدرس و خانواده باید پیشرفت حاصل شده از برنامه ریزی قبل را برای او با ارزش نمایش دهند و با برنامه ریزی درسی درست، اصولی و با توجه به شرایط و توانایی های دانش پذیر محیطی را فراهم آورند که به او اجازه دهد بر روی استعداد، مهارت ها و فهم در حال افزایش خود تمرکز کند. بهترین ابزار برای ایجاد جو رقابت درسی سالم، سامانه های آموزش مجازی هستند که این فضا را در اختیار کاربران خود قرار می دهند.
یکی از به روزترین و کامل ترین این سامانه ها، سامانه آموزش مجازی رایسا است که سیستم برنامه ریزی مناسب و به دنبال آن ابزار قدرتمند ارزیابی رایسا را به کاربران خود ارائه می دهد. هنگامی که دانش پذیران با برنامه ریزی مناسب، هدایت و برای رقابت با یکدیگر آماده می شوند، تلاش بیشتری برای یادگیری انجام می دهند که نتیجه آن انگیزه و پیشرفت بیشتر آنها در امر یادگیری خواهد بود.
انواع رقابت های درسی متداول بین دانش آموزان
رقابت به معنای مقایسه کردن افراد با شخص دیگر
در این نوع رقابت درسی، هر دانش پذیر تمام تلاش خود را انجام می دهد تا گوی سبقت را از دوست و هم کلاسی خودش بدزد. در این نوع رقابت به دلیل تفاوت در ساختار جسمی، ذهنی، علایق و عاطفی، دانش پذیر بعد از مدتی تلاش سخت و مداوم حتی با یک شکست کوچک، روحیه جنگندگی خود را از دست می دهد و در موقعیت فعلی خود درجا می زند.
پیشنهاد ویژه
اگر می خواهید با آرشیو محتوای آموزشی در آموزش مجازی آشنا شوید، می توانید مقاله آرشیو آموزشی رایسا را مطالعه کنید.
در این شرایط تعداد بسیار کمی به آن هدف تعیین شده توسط خانواده و مدرسان می رسند و افرادی که از این فضای رقابت دور یا خارج شده اند، هیچ امیدی به ادامه و تلاش دوباره ندارند. در این شرایط نیز دانش پذیران هرگونه تلاش را بی فایده می دانند.
همچنین در سمت دیگر افرادی که رقابت های بسیار نزدیک و فشرده دارند با بروز کوچکترین ضعف خود و یا پیشرفت شخص دیگر ناخشنود می شوند. به عبارتی دیگر، افراد تنها در زمانی احساس خوشایند و خوبی خواهند داشت که شانس برنده شدن در یک گروه را داشته باشند و این بزرگترین ضعف اینگونه رقابت های درسی خواهد بود.
رقابت به معنای مقایسه فرد با خود
در این شکل از رقابت درسی، استعداد و توانایی های مختص هر فرد مورد توجه و بررسی قرار می گیرد. به این صورت که هر دانش پذیر با توجه به استعدادها و قابلیت هایی که در گذشته داشته است مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد.
در این شیوه مدرس تمام تلاش خود را می کند تا از میان استعدادها و عملکرد هایی که یک دانش پذیر دارد برای او محیط رقابتی طراحی و پیاده سازی کند و مدرس میداند که نباید رقابتی میان هم گروهی یا هم کلاسی های او ایجاد کند. در این حالت است که نظم و انظباط درونی که در فرد شکل می گیرد و بهترین نوع آن است، موجب شکوفا شدن استعدادها و قابلیت های او می شود.
در نتیجه اگر دانش پذیران در مسیر فراگیری آنچه مورد علاقه آنهاست قرار گیرند و یا آن دسته از کارهایی که در آن استعداد دارند را انجام دهند و مورد تشویق قرار بگیرند، انگیزه بیشتری برای موفقیت در زمینه فعالیتی خود، نسبت به اینکه هدفشان را بر این اساس انتخاب کنند که چه کاری را در کلاس بهتر از بقیه دوستان و همکلاسی ها انجام می دهند، خواهند داشت.
رقابت گروهی
در رقابت های درسی به شکل گروهی، دانش پذیران در زمینه و یا فعالیت مورد نظر با یکدیگر همکاری می کنند که نتیجه آن این خواهد بود که نسبت به هم و فعالیتی که انجام می دهند احساس مسئولیت بیشتری می کنند. اعضای گروه در موقعیت های مختلف یکدیگر را مورد ارزیابی قرار می دهند و متناسب با استعدادهای خود سازماندهی می شوند. بنابراین چون در این روش تلاش مشترکی برای به دست آوردن هدف انجام می دهند، احساس خوشایند کار گروهی و رسیدن به یک هدف مشترک را لمس و با آن آشنا می شوند.
نشانه های رقابت ناسالم
- .بعد از شکست شروع به دروغگویی می کنند
- .از موفقیت های همکلاسی یا دوست خود ناراحت می‌شوند و نمی‌توانند تحمل کنند
- .نمی توانند استعدادهای خود را کشف کنند
- .با بدجنسی شروع به تخریب افراد دیگر می کنند
نتیجه
رقابت درسی با فرد دیگر، هیچ نقش مثبتی در فرآیند یاددهی و یادگیری برای دانش پذیران به همراه نخواهد داشت. در واقع به نظر می‌رسد این نوع رقابت، تعادل و آرامش که عنصر های اصلی یادگیری هستند را از بین خواهد برد. همینطور خیلی از افراد باور دارند که رقابت، واقعیت زندگی است و رقابت سالم کودکان را آماده برای برد و باخت های بزرگسالی می کند. اما در سمت دیگر در رقابت های گروهی و مشارکتی، نتیجه فعالیت به گونه ای خواهد بود که حس خوشایند بهتری برای آنها ایجاد خواهد کرد.
در کنار تمام این موارد، با داشتن سامانه ای جامع برای ایجاد برنامه ریزی فردی و گروهی می توان به این اهداف نزدیک شد که سامانه رایسا به عنوان سامانه ای جامع و کامل، تمامی ابزارهای مورد نیاز را در اختیار کاربران خود قرار داده است. تیم نرم افزاری رایسا، سامانه ای به دور از رقابت های ناسالم برای افزایش بهره وری دانش پذیران طراحی کرده است. همچنین با استفاده از سامانه آموزش مجازی رایسا همراه با روش های نوین، رقابت در مسیر سالم و درست خود قرار می گیرد.
