مقدمه
یکی از بزرگترین معضلاتی که کودکان و نوجوانان در این سن با آن رو به رو هستند، وجود اضطراب و استرس بیش از اندازه است. متاسفانه شمار زیادی از دانش پذیران در این دوران از استرس فراوان رنج می برند و ندانستن چگونگی مواجه با آن، می تواند تاثیرات بسیار مخربی بر عملکردشان در زمان تحصیل ایجاد کند.
باید به این نکته توجه داشته باشید که اضطراب و استرس دانش آموزان در دراز مدت، باعث پدید آمدن ناتوانی های دیگر و همچنین مشکلات شدید جسمی برای فرزندانمان به همراه خواهد داشت، پس بسیار ضروری است که برای جلوگیری و یا حتی رفع اتفاقاتی که به دلیل وجود استرس ممکن است در آینده برای آنها رخ دهد هر چه زودتر اقدام کنیم و با تصمیم گیری های درست و اصولی خطرات ناشی از آن را کاهش و در نهایت از بین ببریم.
اگرچه در دوران تحصیلی و به خصوص کودکی، دانش آموزان بسیار شاد و به دنبال تفریح هستند، اما حضورشان در مدارس و وجود رقابت نادرست با دیگر هم گروهی های خود، می تواند موجب بروز بسیاری از مشکلات مانند استرس و اضطراب باشد. ما در یک مقاله دیگر رقابت سالم را مورد بحث قرار داده ایم. شما با مطالعه آن مقاله می توانید درصد زیادی از استرس های وارده بر دانش آموزان خود را کم کنید.
مدیریت استرس چند بعد و تکنیک دارد که نیاز به آموزش هایی مانند: به وجود آوردن آرامش، تنفس از دیاگرام ، خودشناسی ، جایگزین کردن افکار منطقی با افکار منفی دارد که یکی از موضوع های مهم این است که کودکان نمی‌توانند مانند بزرگسالان در مورد استرس و مشکلاتشان با دیگران صحبت کنند. ممکن است احساسی که دارند را درست نشناسند و با خبر نباشند یا کلمات لازم برای توصیف خود را نتوانند به درستی بیان کنند. استرس پاسخ طبیعی بدن به چالش ها است و به صورت ناخودآگاه بروز می کند و دعوت کردن دانش آموز تحت استرس به آرامش تاثیر نخواهد داشت.
زمانی که دانش آموزان اضطراب و استرس را به سرعت زیاد مکرراً تجربه می‌کنند طبیعی است که در یادگیری و حفظ مطالب مشکل داشته باشند اما در بعضی از دانش آموزان، شروع استرس در آنها به عنوان یک محرک عمل می کند و میزان یادگیری را افزایش می‌دهد. در فضای آموزش مجازی از فشار و مشکلات کلاس حضوری به شدت کاسته خواهد شد و این امر موجب می شود در دانش آموزان نیز استرس کمتر شود.
برای مثال دانش آموز در کلاس آنلاین رایسا نگران این موضوع نخواهد بود که معلم او را پایه تخته بخواند و همه ی دانش آموزان دیگر او را ببینند چرا که مدرس می تواند سوالات را بصورت خصوصی نیز از او بپرسد. یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کرد سطح علاقه دانش آموزان به دروس است.
طبیعی است که بعضی از دانش پذیران به دروسی کمتر علاقه نشان دهند. به عبارتی دیگر میزان علاقه هر فرد به موضوعات مختلف متفاوت است. یکی از راهکارهای مناسبی که برای رفع این مشکل مطرح می شود ایجاد فضایی مفرح برای تمامی دروس است، بگونه ای که دانش آموز را مشتاق به ادامه مباحث کند. بطور قطع نتایج آن، کاهش اضطراب و استرس دانش آموزان، بهبود در سطح یادگیری و کسب نمرات بهتر خواهد بود.
در هنگام برگزاری کلاس های درس حضوری، تنها راه دریافت نکات مدرس در زمان تدریس، نکته برداری است که البته برای انجام این کار هم دانش پذیر و هم مدرس باید زمان زیادی را صرف آن کنند که در نهایت موجب خستگی هر دو خواهد شد. اما در سامانه آموزش مجازی رایسا، تمامی کلاس ها بصورت خودکار ذخیره می شوند. حتی فضایی فراهم شده است که مدرسان فایل های چند رسانه ای کمک آموزشی را برای دانش پذیران خود قرار دهند. با آرشیو رایسا دیگر استرس و اضطراب از دست دادن مطالب کلاس را نخواهید داشت.
اصلی ترین دلایل ایجاد اضطراب و استرس در دانش آموزان
امتحانات
اکثر دانش آموزان در زمان امتحانات استرس شدیدی را تجربه می‌کنند. کسانی که اضطراب امتحان را دارند ممکن است در طول این مدت تحت فشار زیادی قرار گیرند و نتوانند نمره بالایی کسب کنند. این نوع استرس مخصوص دانش آموزان با مشکل درسی نیست بلکه دانش آموزان برتر نیز معمولاً نگران کسب نمره بالا هستند.
تکالیف با حجم زیاد
وقتی حجم تعیین شده تکالیف برای دانش آموز زیاد باشد در درست انجام دادن آن با مشکل مواجه می شود. در این صورت است که استرس و اضطراب آن زیاد می شود چرا که نمی تواند زمان بندی درستی برای حل آنها داشته باشد و همچنین ممکن است بخاطر انجام نادرست تکالیف در مقابل مدرس و دوستانش شرمنده شود.
در زمان غیر حضوری، دانش پذیران برای ارسال تکالیف خود باید در پیام رسان های موجود این کار را انجام می دادند که موجب سردرگمی های زیادی می شد. پیام رسان جامع رایسا محیطی امن است که در سامانه آموزش مجازی رایسا قرار گرفته است و مراکز آموزشی را بی نیاز از هر گونه فعالیت در پیام رسان دیگر کرده است.
برنامه ریزی ضعیف
بعضی از دانش آموزان برنامه ریزی و سازماندهی را بلد نیستند. این گونه ضعف ها موجب استرس در دوران حضور مدرسه می شود. در این شرایط می توانند از مشاور مدرسه، معلمان، مدیران یا حتی دانش آموز موفق کمک بگیرند. اگر یک برنامه ریزی درسی درست داشته باشید خیالتان راحت است که زمان کافی دارید و همینطور عملکرد بهتری خواهید داشت. و این موضوع باعث می‌شود دیگر دچار استرس نشوید.
در سامانه آموزش مجازی رایسا فضایی طراحی شده است که دانش پذیران می توانند در آن مستقیم با مشاوره خود بصورت آنلاین و دو طرفه در ارتباط باشند. آنها می توانند با نوبت گیری در قسمت مشاوره، در زمانبندی مشخص به مشاور خود دسترسی داشته باشند.
کمبود زمان
نبود زمان برای دانش آموزان موجب درگیری های شدید ذهنی خواهد شد که آنها را بیشتر در مواجهه با استرس قرار می دهد. یکی از مهمترین مواردی که دانش پذیران باید آن را در دوران کودکی آموزش ببینند، مدیریت زمان است چرا که در زمانیکه در مقاطع بالاتر با انبوهی از دروس متفاوت و سنگین برخورد می کنند زمان کافی برای استراحت و تفریح که نقش زیادی در موفقیت آنها دارد را نخواهند داشت.
کمبود خواب
خواب کافی یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار در تمرکز و موفقیت دانش آموزان است. کم خوابی از مواردی است که باعث افت تحصیلی می شود پس باید ساعت خواب را مدیریت کنیم. بد خوابی یا بی خوابی باعث می شود دانش آموزان با وجود اینکه توانمند هستند، اما آن قدر تحت فشار و استرس هستند که یادگیری برایشان مشکل می شود و دیگر در کلاس آن هوشیاری کافی را ندارند.
عدم اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یک ویژگی شخصیتی است، سرزنش ها از سوی معلم یا خانواده و مقایسه شدن با دیگران مواردی است که می تواند منجر به کمبود اعتماد به نفس در دانش آموز شود. کمبود اعتماد به نفس یکی از از دلایل مهم برای به وجود آمدن استرس در دانش آموزان است. با وجود آنکه دانش آموز از هوش طبیعی برخوردار است اما نمی تواند پیشرفت تحصیلی مطلوبی داشته باشد.
تغییر مدرسه
مراحل انتقال دانش آموز به مدرسه دیگر مشکلاتی به وجود می‌آورد، یافتن گروه های دوستی جدید می تواند برای دانش آموزان چالش برانگیز باشد و همچنین احساس تنهایی در این دوران موجب استرس و آسیب روحیه می شود. البته بخشی از این استرس طبیعی است و با گذشت زمان، با آشنایی دانش آموز با افراد مدرسه استرس کاهش می‌یابد. یکی از اقدامات مهم والدین در تغییر مدرسه ایجاد آمادگی ذهنی و روحی در فرزند خود است.
عدم استعدادیابی درست
شناخت استعداد و توانایی ها یکی از اصلی ترین و تاثیرگذار ترین ها در موضوع کاهش استرس در دانش آموزان است. که با کمک تست های مختلف استعدادیابی، میتوان میزان توانایی هر فرد در هر زمینه را شناخت و نسبت به توانایی ها، دانش آموزان را پرورش داد که این امر به مرور موجب کاهش احساس ترس و اضطراب می شود.
راه های کاهش استرس و اظطراب در دانش آموزان
- توقع از خود را در حد توانتان کنید.
- قبل از قرار گرفتن در شرایط، خود را در موقعیت شبیه به آن قرار بدهید.
- به مقدار کافی آب بنوشید، کم آبی موجب استرس و عملکرد پایین می شود.
- زمان خود را مدیریت کنید.
- ورزش را فراموش نکنید.
برای کاهش استرس در دانش‌آموزان، می‌توانید از راهکارهای کلیدی زیر استفاده کنید.
مدیریت زمان:
مدیریت زمان برای دانش آموزان یک مهارت مهم میباشد که به آنها کمک می کند وظایف و فعالیت های مختلف را به بهترین شکل ممکن در زمان محدودی که دارند به خوبی انجام دهند تا از استرس و اضطراب دور شوند.
بهتر است در گام اول نسبت به ویژگی های پراهمیت و فوریت انجام کار، اولویت ها را تعیین کنند و در گام دوم برای انجام این کار زمان تعیین شود زیرا داشتن یک برنامه مطالعاتی خوب و کاربردی بهترین کمک برای مدیریت زمان می باشد.
ترتیب اولویت ها:
شناخت و تعیین اولویت ها برای دانش آموزان استرسی موجب یک محیط آموزشی بهتر و کاهش فشارهای روانی می شود و همچنین با تمرکز بر روش اولویت ها، می توانند به طور مؤثرتر به اهداف خود دست یابند و از احساس استرس و اظطراب به مرور کاسته شود.
فعالیت های ورزشی:
همان طور که میدانیم ورزش برای همه افراد بسیار فایده دارد که برای دانش آموزان نیز دارای مزایای زیادی است، از جمله کاهش استرس. فعالیت های ورزشی می توانند باعث آزادسازی هورمون های خوشحالی و کاهش هورمون های استرسی گردند. ورزش همچنین به بهبود خواب و سلامت روحی خیلی کمک میکند.
پشتیبانی والدین:
پشتیانی والدین از دانش‌آموزان استرسی می تواند به کاهش استرس آنها کمک کند. این پشتیانی عملا به معنی گوش دادن به مسائل و نگرانی های آنها، در زمان نیاز به راهنمایی درست دادن و احساس اعتماد در زمان مواجهه با چالش ها . فراموش نکنید اهمیت ارتباط با دانش آموزان و درک نیازهای آنها در مسیر تحصیلی، اجتماعی و روانی از جمله عوامل مؤثر در مدیریت استرس آنهاست.
گوش دادن به موسیقی:
و نیز با تحقیق درباره استرس متوجه شده اند که موسیقی یک وسیله بسیار موثر برای کاهش استرس دانش آموزان می باشد. گوش دادن به موسیقی مورد علاقه، ممکن است احساس آرامش و خوبی به آنها بخشیده و به آنها کمک کند تا از فشارهای روزمره و استرس های روزمره دور شوند. همچنین، فعالیت ها و کلاس های آموزشی موسیقی مانند نواختن یا خواندن موسیقی، می تواند به تقویت تمرکز و کاهش استرس کمک کند.
خواب کافی:
بله، خواب کافی بسیار پراهمیت برای مدیریت استرس در دانش آموزان می باشد و خواب به عنوان یک عامل اساسی در حفظ سلامت روانی و فیزیکی نقش دارد. کافی نبودن خواب می تواند باعث افزایش استرس، کاهش توجه و تمرکز، و فراموشی تکالیف تحصیلی شود. اطمینان حاصل کنید از اینکه دانش آموز شما به مدت کافی و به صورت منظم می خوابد چون در استرس و اظطراب دانش آموزان بسیار مهم است .
محیط کاربردی و آرام:
در گام اول دانش آموز برای شروع نیاز به محیطی آرام و بدون تنش دارد زیرا نامنظم، نامناسب، ناامن و پرتنش بودن فضا باعث افزایش سریع استرس می شود.
نقش معلم در کاهش استرس دانش آموزان
بهترین زمان برای کم کردن فشار استرس در دانش آموزان، روز های اول مدرسه و ماه های اول سال تحصیلی جدید است. بعضی از دانش آموزان نمی توانند تشخیص دهند که چه رفتاری قابل قبول است و چه رفتاری منجر به تنبیه می‌شود. در این مواقع معلم ها برای کاهش استرس باید تمام تلاش خود را برای کم کردن این عدم اطمینان به کارگیرند و درباره اینکه چه رفتارهایی قابل قبول و چه رفتارهایی قابل قبول نیستند شفاف و صریح با دانش‌آموزان صحبت کنند. معلم باید مطمئن شود این موارد کاملا به دانش آموز منتقل شده و هیچ ابهامی باقی نمانده است.
نقش والدین در کاهش استرس دانش آموزان
در گام اول والدین داشتن استرس را به رسمیت بشناسند، حتی اگر در ظاهر دانش آموز بی خیال نشان دهد، برای خنثی کردن فشار ناشی از ادراک انتظار اطرافیان است، او را متهم به بی خیالی نکنید و همچنین والدین نباید استرس خود را منتقل کنند.
اغلب اوقات والدین ممکن است به زبان بیان کنند که ما نگران نیستیم ولی بچه ها هوشیارتر از آن هستند، آنان نگرانی های پنهان شما را در چشم هایتان را می بینند و بیشتر از قبل استرس می گیرند.
نتیجه
پیدا کردن و شناخت دلیل اضطراب و استرس در دانش آموزان، کمک می کند راه حل درست مقابله با آن را انتخاب کنیم و با همراهی والدین و مشاوران مدرسه شیوه مناسب از بین بردن استرس را انتخاب کنیم.
