مقدمه
داشتن فن بیان خوب یکی از مهمترین مهارت های انسان در برقراری ارتباط با محیط پیرامون خود است. در برقراری ارتباط کلامی نوع صحبت کردن و همینطور ادای کلمات و جملات در جذب مخاطب به امری کلیدی و مهم تبدیل شده است. همچنین داشتن مهارت فن بیان به شما کمک می کند تا آن نکاتی را که می‌خواهید برای مخاطب خود ارائه دهید زیباتر، اثرگذارتر و خوش آهنگ تر به گوش او برسد. همین امر باعث جلب توجه شنونده می شود و او را مجاب می کند تا آخرین لحظه به نطق شما گوش فرا دهد.
فن بیان از اهمیت بالایی در برقراری ارتباط برخوردار است، به این دلیل که به ایجاد یک ارتباط موثر بین دانش پذیر و مدرس کمک شایانی میکند. از این رو بیشتر از آن که فکرش را بکنید حرف های مدرس در زندگی روزمره دانش پذیران نقش مثبت و منفی ایفا خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف، فقط با رعایت چند گام کلیدی و طلایی به ایجاد این ارتباط مثبت نزدیک خواهید شد.
- .مدرس در زمان شنیدن باید صدای ذهن خود را خاموش کند و شنونده خوبی باشد
- .به دور از قضاوت کردن حرف دانش پذیر را گوش کند و همچنین سعی کند تا حدی گفته های او را درک کند
- .از دانش پذیر سوال پرسیده شود که آیا منظورم را رساندم
- .احساس خوب و انرژی مثبت را با فن بیان درست انتقال دهد
مربیان و مدرسانی که به خاطر مهربانی، داشتن حس شوخ طبعی، نحوه درست صحبت کردن و سبک منحصر به فرد خود در تدریس شناخته شده هستند برای دستیابی به تمام صفات مثبت ذکر شده نیاز به یک مهارت خاص دارند و آن نیز مهارت آنها در شیوه بیان مطالب درسی است.
در سال های اخیر سیستم آموزش و پرورش به طرز قابل مشاهده ای تغییر پیدا کرده که از مهمترین این اتفاقات استفاده از سامانه های آموزش مجازی و ساخت محیط آموزشی به شکل کاملاً هوشمند است. بکارگیری از ابزار و سامانه های مجازی موجب تغییرات زیادی در نظام آموزشی و رسیدگی به امور اداری در مراکز خواهد شد. یکی از مهمترین آنها استفاده از کلاس های آنلاین است که دیگر مانند سابق ارتباط فیزیکی در آن وجود نخواهد داشت. وجود ضعف هایی در این نوع تدریس مدرسان را به تمرکز بیشتر و تقویت فاکتور فن بیان می کند.
نکات بسیار مهم در تقویت مهارت فن بیان
صحبت کردن با صدای بلند و رسا
اولین نکته برای ایجاد و تقویت مهارت فن بیان خود در تدریس کلاس های آنلاین، این است که صدایی بلند، رسا و واضح داشته باشید. صحبت کردن مدرس با صدای بلند این نکته را در ذهن دانش پذیر تداعی می کند که مدرس فردی با اعتماد به نفس و آماده تدریس است و همچنین به دانش خود در زمینه آموزش، اعتماد کامل دارد.
مدرسان با داشتن صدایی بلند و رسا این امکان را برای دانش پذیران خود محیا می کنند که مطالب را بهتر و دقیق تر متوجه شوند و در ذهن خود تا مدت های بسیار زیادی بخاطر بسپارند. البته مدرس باید به این نکته توجه کند که برای داشتن صدایی رسا و واضح نیازی به فریاد زدن ندارند. یکی از مشکلاتی که برخی مدرسان به آن دچار می شوند استفاده از صدای فریاد گونه است که موجب می شود دانش پذیر تمرکز خود را از دست بدهد.
از طرفی دیگر تدریس با تن صدای پایین و آرام موجب می شود تا دانش پذیران کلاس درس را جدی نگیرند و به این ترتیب کلاس، نظم و ترتیب خود را از دست می دهد. پس می توان اینگونه در نظر گرفت که داشتن صدای با تن میانه و رسا یکی از نکات مهم و کلیدی در تقویت مهارت فن بیان مدرسان خواهد بود.
استفاده نکردن از تکه کلام
تیکه کلام، صدا یا کلماتی هستند که به مرور زمان به یک عادت در صحبت کردن تبدیل شده اند و از آنها به کرات در بیانات خود استفاده می کنیم که نتیجه آن تاثیرگذاری کمتر و همچنین موجب زیبا نشدن بیانات در مقوله انتقال محتوای مورد نظر می شود. تیکه کلام ضعفی است که خیلی از افراد در صحبت و بیان از خود بروز می دهند. در واقع حتی می توان اینطور اشاره کرد که گاهی مدرسان با استفاده بیش از اندازه آن، ناخواسته دانش پذیران خود را مورد آزار قرار می دهند که یکی از رایج ترین ضعف های تدریس به شمار می آید.
شیوه آموزشی که به دفعات بسیار زیاد از تکیه کلام های نامناسب در آن استفاده می شود بطور ناخواسته حوصله سر بر و کسل کننده خواهد شد و حس زیبای فراگیری را به طرز قابل توجهی کاهش می دهد. حتی بعضاً مشاهده شده است که دانش پذیران را از آن درس دل زده می کند.
اما جمله ای که بدون هیچ گونه تکه کلام اضافه و بی مورد ادا شود بیان کننده این موضوع است که گوینده اعتماد کامل به گفته خود دارد. همچنین کاهش و یا حذف این تیکه کلام ها موجب زیبایی بیشتر کلام می شود و همین طور تاثیر گذاری بیشتری بر روی دانش پذیران در زمینه تدریس ایجاد می کند.
زمانی که یک مدرس مهارت فن بیان قدرتمندی داشته باشد قطعاً در شرایط کاری و اجتماعی خود شاهد تغییرات و اتفاقات بسیار خوبی که همگی نکات مثبت است خواهد بود. برخی از نکات مثبت عبارتند از:
- داشتن رضایت شغلی بالا
- افزایش درآمد
- محبوبیت در میان دانش پذیران
- داشتن جایگاه اجتماعی بالا
- فراگیری بهتر دانش پذیران و در نتیجه آن
افزایش حس رضایت بخشی مدرس
پیشنهاد ویژه
برای شناخت راه های مدیریت استرس، می توانید مقاله مدیریت اضطراب و استرس در دانش آموزان را مطالعه کنید.
ابهت و سیاست داشته باشید
معمولاً مدرسانی که با ابهت تر هستند، محبوبیت بیشتری نسبت به دیگران دارند و همچنین دانش پذیران نیز بیشتر از آنها حساب می برند، در نتیجه کلاس را بهتر اداره می کنند. این مدرسان با فن بیان بسیار قوی می توانند به راحتی یک دانش پذیر را با یک حرف کوچکشان به خوبی تشویق کنند.
کلاس را بی روح برگزار نکنید
کلاس را بی روح برگزار نکنید، زیرا کسی تمایل به حضور در کلاس خشک و کسل کننده را ندارد. دانش پذیران تمایلی به حضور در کلاسی که از ابتدا تا پایان تنها شامل نکات درسی است و هیچ تغییر موضوعی در صحبت هایشان ایجاد نمی شود، ندارند.
افزایش دایره لغات
یکی از مشخصه های مهم در نمایش قدرت سخنوری، دانستن و بکارگیری از رنج کلمات بالا است. شاید برایتان اتفاق افتاده باشد که هنگام تدریس موضوعی، برای بیان کردن آن به شکلی دیگر، واژه های مناسب را پیدا نکنید و یا به عبارتی دیگر واژه کم بیاورید. برای داشتن فن بیان و مهارت های تدریس، افزایش دایره لغات خود را دست کم نگیرید. هر چقدر واژگان بیشتری بدانید فن بیان شما قوی تر خواهد بود و قدرتمند تر صحبت می کنید.
مراقبت از صدا
صدای شما حکم ابزار شما را دارد و با کمک آن می‌توانید تدریس کنید و تاثیراتی روی دانش پذیران بگذارید. پس با تنفس صحیح، نوشیدن کافی آب، پرهیز از داد زدن و ... مواردی است که موجب می‌شود از صدای با ارزش خود مراقبت کنید.
استفاده از نقل قول
استفاده از یک بیت شعر یا داستان های کوتاه باید به جا و به اندازه باشد، اگر بیش از اندازه باشد سادگی کلام را از بین میبرد و کلاس را از مسیر بحث خارج میکند که این امر موجب غیر مفید بودن کلاس و بی حوصلگی دانش پذیران می شود.
سرعت کلام
سرعت کلام یکی از موضوعات مهم در فن بیان است که به شدت در تدریس معلم تأثیر خواهد گذاشت. به اینصورت که نباید آنقدر آرام و آهسته باشد که مخاطب کلافه شود و نه آنقدر تند و سریع که اصلاً فرصت فهم جمله را نداشته باشد. تعادل بین این دو حالت را فقط با کسب تجربه می‌توانید به دست آورید.
نتیجه
نقش انرژی بالا در تدریس را دست کم نگیرید. تقریباً همه افراد، کلاس پر انرژی را دوست دارند و از حضور در این نوع کلاس ها لذت می‌برند. شما زمانی تدریس موفقی خواهید داشت که روش قدیمی، یعنی تدریس سخنرانی را در پیش نگیرید. باید بدانید تعریف از ویژگی های مثبت شاگردان در طول تدریس باعث می شود شاگردان شیفته کلاس درس شما شوند. در این صورت است که اطمینان از یادگیری دانش پذیران حاصل خواهد شد.
